Δυο εκδηλώσεις τιμής και μνήμης στους πεσόντες υπέρ πατρίδος, στο Λιτόχωρο (30-31/3/1946)

Στη μνήμη των δεκατριών πρώτων νεκρών τού εμφύλιου σπαραγμού, πραγματοποιήθηκαν δύο τελετές - εκδηλώσεις τιμής στην Πιερία, περιοχή από όπου ξεκίνησε η τρίτη φάση τού εμφύλιου (1946-1949).

Συγκεκριμένα, συγγενείς και φίλοι των νεκρών πήραν την πρωτοβουλία και αποφάσισαν -έστω και την τελευταία στιγμή, λόγω της υγειονομικής κρίσης- να πραγματοποιηθούν, και φέτος, οι εκδηλώσεις τιμής και μνήμης στους πρώτους νεκρούς τού εμφύλιου, για δύο λόγους.

Σύμφωνα με όσα δήλωσαν κάποιοι εξ αυτών, η πραγματοποίηση των εκδηλώσεων έγινε αφενός μεν για να συνεχίσουν, αδιάλειπτα, να τιμούν τους συγγενείς τους - νεκρούς τής πατρίδας,  ώστε να μη λησμονηθεί η μνήμη τους, αφετέρου δε για να θυμούνται οι νεότεροι τα λάθη εκείνης τής εποχής, ώστε να μην επαναληφθούν στο μέλλον.

Αρκετοί, επομένως, από τους συγγενείς ζήτησαν από τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας, Δημήτρη Αδαμόπουλο, να γίνουν οι συγκεκριμένες εκδηλώσεις αφού προηγουμένως τηρηθούν όλα τα προβλεπόμενα προληπτικά μέτρα ασφαλείας λόγω τής υγειονομικής κρίσης.

Η κατάθεση στεφανιού στο μνημείο ηρώων, στο Λιτόχωρο, στη μνήμη των δεκατριών φονευθέντων.

Στις 12.00 το μεσημέρι τής 29^ης Μαρτίου 2020, ημέρα Κυριακή, στο μνημείο ηρώων Λιτοχώρου, και αφού ελήφθησαν όλα τα προβλεπόμενα μέτρα υγειονομικής ασφαλείας λόγω κορωνοϊού, κατατέθηκε στεφάνι στη μνήμη των πεσόντων ηρώων από τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Ν.Πιερίας, Δημήτρη Αδαμόπουλο. Μάλιστα, ο κ. Αδαμόπουλος, μετά την κατάθεση του στεφανιού και ατενίζοντας το μνημείο ηρώων, αναφώνησε δυνατά: «Αθάνατοι»!

Το στεφάνι κατατέθηκε εκ μέρους τού Συνδέσμου αλλά και εκ μέρους τού επιζήσαντος Χωροφύλακα, Νικόλαου Παπακωνσταντίνου, κατοίκου Τρικάλων, ο οποίος, λόγω τής μεγάλης του ηλικίας (97 ετών) δεν ήταν δυνατόν να έρθει στο Λιτόχωρο προκειμένου να το καταθέσει.

Στην εκδήλωση συμμετείχε ο τ. Βουλευτής Πιερίας, Νίκος Κάκαλος, ο οποίος δεν έχει λείψει ποτέ από καμία τέτοια τελετή - εκδήλωση, ενώ, όπως υπενθύμισε ο κ. Αδαμόπουλος, ο Νίκος Κάκαλος είναι ο άνθρωπος χάρη στον οποίο δεν διακόπηκε -ποτέ και καμία φορά- η συγκεκριμένη εκδήλωση. Όπως είναι γνωστό, κατά τη δεκαετία τού ’90, επί Διοίκησης Αστυνομικού Διευθυντή, Γεωργίου Τσεσμετζή, υπήρξε κυβερνητικό τότε σχέδιο, κάποια στιγμή, προκειμένου να εμποδιστεί η εκδήλωση, με προφανή σκοπό να μη γίνει ποτέ ξανά.

Η διακοπή τής εκδήλωσης όμως δεν έγινε, κι αυτό εξαιτίας τού τότε Βουλευτή, Νίκου Κάκαλου, ο οποίος παρότρυνε τους συγγενείς των πεσόντων αλλά και τους απόστρατους Αστυνομικούς και Στρατιωτικούς καθώς και τους πολίτες να μη φοβηθούν τότε τη Διμοιρία των ΜΑΤ η οποία εφάρμοζε κομματικές-κυβερνητικές εντολές, αλλά να πάνε στο μνημείο ηρώων Λιτοχώρου και να καταθέσουν εκεί τα στεφάνια. Μάλιστα, μπροστάρης αυτής της πομπής ήταν ο ίδιος ο Βουλευτής. Το αποτέλεσμα ήταν, να πραγματοποιηθεί εκείνη η εκδήλωση και να συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, υπενθυμίζει ο κ. Αδαμόπουλος.

Στη φετινή εκδήλωση της 29^ης Μαρτίου 2020, πέρα από τους κύριους Αδαμόπουλο και Κάκαλο, συμμετείχαν επίσης, ο εν αποστρατεία Στρατηγός τής Αστυνομίας και νυν Πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Λιτοχώρου, Ευστράτιος Κυριακάκης, καθώς και ο Αναστάσιος Λιάγκας, αυτόπτης μάρτυρας, οκτώ ετών τότε, ο οποίος θυμάται κάποιες πτυχές εκείνων των γεγονότων τής 31^ης Μαρτίου 1946.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η όλη τελετή περιλάμβανε α) στάση προσοχής απέναντι στο μνημείο ηρώων, β) κατάθεση στεφανιού, γ) τήρηση ενός λεπτού σιγής στη μνήμη των νεκρών, δ) αναφώνηση «ας είναι αιωνία η μνήμη τους, ο Θεός να αναπαύει τις ψυχές τους». Και αμέσως μετά, έγινε και η αποχώρηση εκ του μνημείου. Η τελετή, τελικά, κράτησε γύρω στο 1 λεπτό και 20 δευτερόλεπτα.

Το Τρισάγιο υπέρ των πεσόντων, στον τάφο τού Λοχία, Νικόλαου Γκουνού, στην Παλιά Λεπτοκαρυά.

Στις 11.30 το πρωί τής Τρίτης, 31 Μαρτίου 2020, ανήμερα της επετείου τής μάχης τού Λιτοχώρου, και αφού ελήφθησαν όλα τα προβλεπόμενα μέτρα υγειονομικής ασφαλείας λόγω κορωνοϊού, πραγματοποιήθηκε η δεύτερη τελετή - εκδήλωση τιμής και μνήμης υπέρ των πρώτων πεσόντων τού εμφύλιου σπαραγμού (γ’ φάση).

Συγκεκριμένα, τελέστηκε Τρισάγιο στον τάφο τού Λεπτοκαρίτη Λοχία, Νικόλαου Γκουνού, στο Κοιμητήριο Αγίας Τριάδος, Παλιάς Λεπτοκαρυάς, ενώ ο Ιερέας τής Ιεράς Μητροπόλεως Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος, που ιερούργησε, μνημόνευσε και όλα τα ονόματα των πεσόντων εκείνης τής μάχης.

Οι Χωροφύλακες, οι Στρατιώτες και η γυναίκα που έπεσαν στην πρώτη μάχη τού εμφύλιου σπαραγμού, στο Λιτόχωρο.

Υπενθυμίζεται ότι στην πρώτη μάχη τού εμφύλιου σπαραγμού (γ’ φάση) έπεσαν στο Λιτόχωρο,

οι χωροφύλακες

Ευαγγελίδης Γεώργιος του Κωνσταντίνου,

Ευαγγελίδης Γεώργιος του Σταύρου,

Σακκάς Αριστείδης του Ιωάννη,

Ξηντάρας Γεώργιος του Ν., από τη Μεσοχώρα Τρικάλων, 

Κλάντζος Γεώργιος, από τα Μεγάλα Καλύβια Τρικάλων,

Πουλιανίτης Νικόλαος, από τον Πυργετό Τρικάλων,

Μήτσιου Αναστάσιος από τον Πύργο Τρικάλων,

Μαντάς Θεμιστοκλής από τον Πρόδρομο Τρικάλων

Λιάγκας Ηλίας από Ελευθεροχώρι Ελασσόνας,

οι Λοχίες,

Τζούκας Νικόλαος, από το Λιτόχωρο,

Γκουνός Νικόλαος, από τη Λεπτοκαρυά,

ο στρατιώτης,

Μουσκευτάρας Γεώργιος, από την Κορυφή Ημαθίας,

αλλά και η καθαρίστρια του Σταθμού Χωροφυλακής, η

Λαλουμίχου - Κόλπη Ευαγγελία (Μπουλιώ).

Ο μόνος που σώθηκε από εκείνη τη μάχη ήταν ο Χωροφύλακας (νυν Ανθυπασπιστής Χωροφυλακής, επ’ ανδραγαθία) Παπακωνσταντίνου Νικόλαος, από το Ελευθεροχώρι Λάρισας, κάτοικος Τρικάλων, ο οποίος όχι μόνο γλίτωσε από την πυρκαγιά που είχαν βάλει, στο τέλος τής μάχης, οι αντάρτες, για να κάψουν τους υπερασπιστές χωροφύλακες, αλλά γλίτωσε και από τη «χαριστική βολή» που δέχθηκε από Λιτοχωρινό αντάρτη, ο οποίος αστόχησε.

ΑΝΘΟΔΕΣΜΕΣ ΣΤΟΝ ΤΑΦΟ ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΛΟΧΙΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΚΟΥΝΟΥ.

Ανθοδέσμη στον τάφο τού νεκρού Λοχία, Νικόλαου Γκουνού, εναπέθεσε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Ν.Πιερίας, Δημήτρης Αδαμόπουλος, ενώ, αμέσως μετά, ανθοδέσμη εναπέθεσε και ο Πρόεδρος της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού, Αντώνης Λαγογιάννης.

Στην τελετή συμμετείχαν και δύο συγγενείς τού θανόντος Λοχία, η εγγονή Ελένη Κουκάρα-Γκουνού, η οποία μοίρασε και κόλλυβα που είχε φτιάξει η ίδια, καθώς και ο ανιψιός του, Αθανάσιος Γκουνός.

Δηλώσεις τού Προέδρου τού Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Ν.Πιερίας, Δημήτρη Αδαμόπουλου.

Μετά το πέρας τής δεύτερης εκδήλωσης, σε δηλώσεις του ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Ν.Πιερίας, Δημήτρης Αδαμόπουλος, επισήμανε, μεταξύ άλλων: «Ύστερα από προφορικά αιτήματα συγγενών των νεκρών, που κατατέθηκαν σχεδόν την τελευταία στιγμή σ’ εμένα, ελήφθη σχετική πρωτοβουλία και πραγματοποιήθηκε, σε συνεργασία μαζί μας, κατάθεση στεφάνου στο μνημείο ηρώων Λιτοχώρου.

Επίσης, εδώ στη Λεπτοκαρυά πραγματοποιήθηκε επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των δώδεκα στρατιωτών και χωροφυλάκων αλλά και της Εθνομάρτυρος, που έχασαν τη ζωή τους το βράδυ τής 30^ης Μαρτίου προς το ξημέρωμα της 31^ης Μαρτίου 1946, ημέρα Κυριακή.

Ήταν η ημέρα των πρώτων Εθνικών Εκλογών, μετά από 10 χρόνια» (1936-1946), ανέφερε ο κ. Αδαμόπουλος, και πρόσθεσε: «Γι’ αυτό και οι Χωροφύλακες και οι Στρατιώτες έπεσαν τόσο για τη Δημοκρατία όσο και για την ίδια την Πατρίδα». (Σημείωση συντάκτη: Όντως είχαν να γίνουν εκλογές για 10 ολόκληρα χρόνια αφού είχε προηγηθεί η Δικτατορία τού Μεταξά (1936-1940), ο ελληνοϊταλικός πόλεμος (1940-1941), η τριπλή κατοχή (1941-1944), ο πρώτος εμφύλιος σπαραγμός εν μέσω κατοχής (1943-1944), η περίοδος της ΕΑΜοκρατίας εν μέσω κατοχής (1944), αλλά και ο δεύτερος εμφύλιος σπαραγμός (1944-1945), δηλαδή τα Δεκεμβριανά γεγονότα).

Συνεχίζοντας τις δηλώσεις του ο κ. Αδαμόπουλος ανέφερε: «Δώδεκα χωροφύλακες και στρατιώτες, καθώς και η Εθνομάρτυρας Ευαγγελία (Μπουλιώ) Λαλουμίχου, έδωσαν τη ζωή τους υπέρ πίστεως και υπέρ πατρίδος, για να μείνουμε εμείς ελεύθεροι. Οι αντάρτες ζήτησαν από τους υπερασπιστές τής Δημοκρατίας και της Πατρίδος να παραδοθούν, αλλά εκείνοι αρνήθηκαν, έδωσαν πολύωρη μάχη και έπεσαν χωρίς να προδώσουν τα ιδανικά μας.

Ιδιαίτερα οι Χωροφύλακες του παραρτήματος του Σταθμού Χωροφυλακής, το οποίο ήταν στην άκρη τού χωριού, παρότι δεν είχαν κανέναν επικεφαλής, από μόνοι τους έλαβαν την απόφαση να μην παραδοθούν, αλλά να πολεμήσουν και, είτε να νικήσουν, είτε να πεθάνουν.

Το σύνθημα που κυριαρχούσε μεταξύ τους ήταν «Νίκη ή θάνατος», γι’ αυτό, πολεμώντας έναντι υπερτέρων δυνάμεων ανταρτών που με περισσότερα και υπέρτερα όπλα τούς χτυπούσαν από παντού, επέλεξαν τον θάνατο. Αιωνία αυτών η μνήμη», είπε δακρυσμένος ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Ν.Πιερίας.

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΙΜΗΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗΣ, ΟΧΙ ΜΙΣΟΥΣ.

Ακολούθως ο κ. Αδαμόπουλος ανέφερε χαρακτηριστικά: «Μετά από αυτόν τον αιματηρό εμφύλιο, οι εκδηλώσεις τιμής και μνήμης στους πεσόντες είχαν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, επειδή οι μνήμες ήταν ακόμη νωπές και ο πόνος των συγγενών και φίλων ήταν μεγάλος…

Σήμερα, όμως, αυτές οι εκδηλώσεις έχουν λάβει έναν άλλον χαρακτήρα. Γίνονται και θα συνεχίσουν να γίνονται για να θυμόμαστε εκείνα τα γεγονότα και να μην τα επαναλάβουμε ποτέ ξανά, όμως δεν γίνονται οι εκδηλώσεις αυτές για να μισούμαστε».

Συμπλήρωσε δε λέγοντας: «Σ’ αυτές τις εκδηλώσεις, σήμερα, δεν έχει θέση το μίσος. Οι έριδες, το μίσος, η διχόνοια και η μνησικακία θα ήταν τραγικό να υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα τού 21^ου αιώνα. Απ’ την άλλη πλευρά όμως, εάν ξεχάσουμε εκείνα τα γεγονότα, είναι βέβαιο ότι θα τα επαναλάβουμε.

Επομένως, η ιστορία η αληθινή και όχι η μονόπλευρη ή η κομματική, αλλά και η μνήμη διδάσκουν όλους μας ότι οι διχασμοί οδήγησαν σε τραγωδίες, σε μίση και σε πάθη, ενώ η ενότητα οδήγησε σε στιγμές δόξας».

ΚΑΘΙΕΡΩΝΟΝΤΑΙ ΔΥΟ ΤΕΛΕΤΕΣ, ΜΙΑ ΣΤΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟ ΚΑΙ ΜΙΑ ΣΤΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ.

Στο κλείσιμο των δηλώσεών του ο κ. Αδαμόπουλος, αφού αναφέρθηκε στις φετινές εκδηλώσεις που έγιναν, μία στο Λιτόχωρο και μία στη Λεπτοκαρυά, ανακοίνωσε ότι «από φέτος καθιερώνουμε να γίνονται δύο εκδηλώσεις και όχι μία. Αυτό ήταν μια πρόταση προς τους συγγενείς των νεκρών, πρόταση η οποία έγινε αποδεκτή από την πλευρά τους.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με αυτή την πρόταση, η μία τελετή - εκδήλωση θα γίνεται στο Λιτόχωρο, ημέρα Κυριακή, και σε ημερομηνία που θα είναι πλησίον τής 30^ης-31^ης Μαρτίου όπου έλαβαν χώρα τα γεγονότα τής μάχης τού Λιτοχώρου.

Η άλλη τελετή - εκδήλωση θα γίνεται στην Παλιά Λεπτοκαρυά, την 31^η Μαρτίου, ανεξάρτητα εάν θα είναι Κυριακή ή θα είναι καθημερινή ημέρα. Σ’ εκείνη λοιπόν την ημερομηνία θα γίνεται επιμνημόσυνη δέηση στον τάφο τού πεσόντος Νικόλαου Γκουνού, εδώ στην Παλιά Λεπτοκαρυά. Θα μνημονεύουμε όμως όλα τα ονόματα των πεσόντων στη μάχη τού Λιτοχώρου».

ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΣΤΗ ΔΑΣΚΑΛΑ, ΣΟΦΙΑ ΕΥΘΥΜΙΟΥ, ΠΟΥ ΕΠΕΣΕ ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ.

Και συμπλήρωσε λέγοντας: «Επιπλέον, μετά από αυτό το Τρισάγιο στον τάφο τού Λοχία Νικόλαου Γκουνού, που θα τελείται πλέον κάθε χρόνο, θα καταθέτουμε και λίγα λουλούδια στον τάφο μιας άξιας και αληθινής δασκάλας η οποία το 1948 σκοτώθηκε από πυρά ανταρτών και βρέθηκε απανθρακωμένη.

Το μνήμα της είναι επίσης στο Κοιμητήριο τής Αγίας Τριάδος στην Παλιά Λεπτοκαρυά, κοντά στον Σταυρό τού αγίου Κοσμά τού Αιτωλού. Πρόκειται για τη Σοφία Ευθυμίου η οποία δίδασκε στο Δημοτικό Σχολείο Παλιάς Λεπτοκαρυάς, στο οποίο μάλιστα και διέμενε.

Σύμφωνα με μαρτυρίες Λεπτοκαριτών, αυτή η ηρωίδα δασκάλα έπεσε υπέρ πατρίδος υπερασπιζόμενη τα παιδιά τού Δημοτικού Σχολείου Λεπτοκαρυάς, το οποίο βρισκόταν λίγο πιο πέρα από το Κοιμητήριο. Το σχολείο βαλλόταν από αντάρτικα πυρά, γι’ αυτό και η Σοφία Ευθυμίου κινήθηκε για να προστατεύσει τα παιδιά τού Δημοτικού Σχολείου, αλλά έχασε τη ζωή της. Η Σοφία Ευθυμίου έπεσε εν ώρα καθήκοντος.

Η Σοφία Ευθυμίου, Λαρισαία στην καταγωγή, συγγένισσα τού τ. Υπουργού, Πέτρου Ευθυμίου, έδωσε παράδειγμα προς μίμηση όχι μόνο για όλους τούς εκπαιδευτικούς αλλά και για όλους μας. Ας είναι αιωνία η μνήμη αυτής», ανέφερε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Ν.Πιερίας, Δημήτρης Αδαμόπουλος, κλείνοντας τις δηλώσεις του.